รอยเท้านิเวศในเขตลุ่มน้ำพอง Ecological Footprint in Nampong River Basin
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Abstract
จากเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนสู่แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติของประเทศไทยนั้น ประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมยังคงเป็นประเด็นที่ท้าทายต่อการพัฒนาประเทศ การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพทั่วไปในมิติรอยเท้านิเวศในเขตลุ่มน้ำพอง อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ จากการสนทนากลุ่มผู้นำชุมชนในอำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ประเทศไทย ครอบคลุมใน 3 ตำบล (3 กลุ่ม) จำนวนทั้งสิ้น 29 คน และการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 30 คน ใช้แนวทางการสนทนากลุ่ม และแนวทางการสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นเครื่องมือสำหรับการเก็บข้อมูล ผลการศึกษา พบว่า สภาพทั่วไปในมิติรอยเท้านิเวศในเขตลุ่มน้ำพอง มี 4 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านอาหาร 2) ด้านที่อยู่อาศัย 3) ด้านสินค้า/บริการ และ 4) ด้านการเดินทาง ทุกด้านมีการนำทรัพยากรธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ คือ ทรัพยากรดิน ทรัพยากรน้ำ และทรัพยากรป่าไม้ โดยทรัพยากรธรรมชาติที่ถูกนำไปใช้ประโยชน์มาก คือ ทรัพยากรดิน เนื่องจากการประกอบอาชีพการเกษตรของครัวเรือนยังคงมีการใช้ดินอย่างเข้มข้นทั้งในด้านอาหารและด้านสินค้า/บริการ ส่วนทรัพยากรน้ำและป่าไม้ ยังคงทำหน้าที่เป็นแหล่งอาหารธรรมชาติที่สำคัญของคนในตำบล แม้ว่าพันธุ์ปลาบางชนิดได้สูญพันธุ์เนื่องจากแหล่งน้ำที่อยู่ในเขตลุ่มน้ำพองมีคุณภาพต่ำก็ตาม การศึกษานี้ช่วยสร้างความตระหนักต่อการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในด้านต่างๆ ตามมิติรอยเท้านิเวศ และควรเสริมสร้างพลังของชุมชนให้มีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในระดับนโยบายท้องถิ่น
คำสำคัญ: รอยเท้านิเวศ ลุ่มน้ำพอง เมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
According to Sustainable Development Goals (SDGs) related to Thailand National Economic and Social Development Plan, Environment is a challenging issue towards country development. This research aimed to examine the ecological footprint in the Nampong river basin, Nam Pong district, Khon Kaen province, Thailand. The data was derived from qualitative research. The focus group discussions with 29 formal community leaders in three sub-districts (three FGDs) were used, and in-depth interviews were applied to collect data from 30 key informants. FGDs guidelines and in-depth interview guidelines were the tools for data collection. The results presented that there were four aspects of the ecological footprint in the Nampong river basin: 1) food, 2) home, 3) good and services, and 4) transport. All aspects were utilized by natural resources such as land resource, water resource and forest resource. The land resource was mostly used for the agriculture, recognized as food aspect and goods and services aspect. Water resource and forest resource were natural food sources for the villagers, making some fish extinct from the poor water quality. This research increases awareness of natural resource utilization through ecological footprint aspects. The stakeholders in local policy level should empower the community participation in natural resource and environment management.
Keywords: Ecological Footprint, Nampong River Basin, Eco Industrial Town, Natural Resource and Environment
References
Calcott, A., & Bull, J. (2007). Ecological Footprint of British City Residents. United Kingdom: Panda House. Retrieved from http://assets.wwf.org.uk/downloads/city_footprint2.pdf
Department of Industrial Works. (n.d.). Eco Industrial Town. Retrieved from http://ecocenter.diw.go.th/
Dong, H., Geng, Y., Xi, F., & Fujita, T. (2013). Carbon Footprint Evaluation at Industrial Park Level: A Hybrid Life Cycle Assessment Approach. Energy Policy, 57, 298-307. DOI: 10.1016/j.enpol.2013.01.057
Food Climate Research Network (FCRN). (n.d.). Questioning the Ecological Footprint. Retrieved from https://fcrn.org.uk/research-library/questioning-ecological-footprint
Frosch, R. A., & Gallopoulos, N. E. (1989). Strategies for Manufacturing. Scientific American, 261(3), 144-152. Retrieved from http://isfie.onefireplace.com/resources/Documents/Strategies_For_Manufacturing_Sci_American_1989.pdf
Galli, A., Wackernagel, M., Iha, K., & Lazarus, E. (2014). Ecological Footprint: Implications for Biodiversity. Biological Conservation, 173, 121-132. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2013.10.019
Khon Kaen Provincial Statistical Office. (2015). Provincial Statistical Report: 2014. Khon Kaen: Pen Printing. Retrieved from https://issuu.com/khonkaen/docs/___________________________________
Khon Kaen Provincial Statistical Office. (2018). Industrial Establishment, Capital and Employee by District: 2018. Retrieved from http://khonkaen.nso.go.th/
Kudnamsai Community Organization Network Center. (2018). Community Plan Yearbook 2019 Kudnamsai Sub-District, Namphong District, Khon Kaen Province. Retrieved from http://district.cdd.go.th/namphong/wp-content/uploads/sites/60/2019/04/00-รูปเล่มแผนชุมชน_ตำบลกุดน้ำใส.pdf
Lumnamphong Municipality. (2016). The 4 Years Development Plan of Lamnampong Municipality (2018-2021). Retrieved from https://www.lumnamphong.go.th/index.php?show=menu&file=detail&id=194
Muangthong, S., & Shrestha, S. (2015). Assessment of Surface Water Quality Using Multivariate Statistical Techniques: Case Study of the Nampong River and Songkhram River, Thailand. Environmental Monitoring and Assessment, 187, 548. DOI: 10.1007/s10661-015-4774-1
Muangwan Municipality. (2016). The 4 Years Development Plan of Muangwan Municipality. Khon Kaen: Muangwan Municipality.
Muyjeen, S. (2016). Guidelines for Eco-Industrial Town Development in the Map Ta Phut Municipality. Journal of Environmental Management, 12(2), 24-41. Retrieved from https://www.tci-thaijo.org/index.php/JEM/article/view/62140
Nontapattamadul, K. (2003). The Qualitative in Social Welfares: Concept and Methodology. Bangkok: Thammasat University Press.
Office of the National Economic and Social Development Council. (2017). The Twelfth National Economic and Social Development Plan (2017-2021). Bangkok: Office of the National Economic and Social Development Council, Office of the Prime Minister. Retrieved from https://www.nesdb.go.th/download/plan12/สรุปสาระสำคัญแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังแห่งชาติฉบับที่12.pdf
Phoochinda, W. (2014). Application of the Eco-Industrial Concept to Community Environmantal Management. Environment, Development and Sustainability, 16, 141-158. DOI: 10.1007/s10668-013-9467-8
Potisita, C. (2006). The Art and Science of Qualitative Research (2nd ed.). Bangkok: Amarin Printing & Publishing.
Promphakping, B., Jongudomkan, D., Masae, A., Mee-Udon, F., Nakham, M., Phongsiri, M., Weeranakin, P., …, Prukrathok, N. (2012). The Assessment of Ecosystem Services: Changes and their Implication on Human Wellbeing. Khon Kaen: Research Group on Wellbeing and Sustainable Development (WeSD).
Sueethorn, K. (2012). The Impacts of Food Miles on the Pattern of Footprint of Bangkok’s Food Supply. NAJUA: Architecture, Design and Built Environment, 26, 71-93. Retrieved from https://www.tci-thaijo.org/index.php/NAJUA-Arch/article/view/48647
Teeravaraprug, J., & Podcharathitikull, T. (2016). Factors for Success in Eco-Industrial Town Development in Thailand. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 10(7), 2336-2340. Retrieved from https://pdfs.semanticscholar.org/84f8/0e334d6bee815c98e61817e3e9cf8c060a69.pdf
The Industrial Environment Institute, The Federation of Thai Industries. (n.d.). Scope, Definition, and KPI of Eco Industrial Development. Bangkok: The Industrial Environment Institute, The Federation of Thai Industries. Retrieved from https://www.iei.or.th/ns-knowladge-dir-NTQ3.htm
United Nations. (n.d.). About the Sustainable Development Goals. Retrieved from https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/
Wackernagel, M., & Rees, W. E. (1996). Our Ecological Footprint: Reducing Human Impact on the Earth. Gabriola, B.C.: New Society Publishers. Retrieved from http://w.tboake.com/2013/EF_Reading_Assignment_1of2.pdf
Wilk, J., Andersson, L., & Plermkamon, V. (2001). Hydrological Impacts of Forest Conversion to Agriculture in a Large River Basin in Northeast Thailand. Hydrological Processes, 15(14), 2729-2748. DOI: 10.1002/hyp.229