The Adaptation of Farmer for Model Community Development into Climate Change Context of Rice Seed Production Farmer Group / การปรับตัวของเกษตรกรเพื่อพัฒนาชุมชนต้นแบบภายใต้บริบทการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบและการปรับตัวของเกษตรกรเพื่อพัฒนาชุมชนต้นแบบภายใต้บริบทการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวในจังหวัดแพร่ โดยใช้การวิจัยเชิงปริมาณร่วมกับการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของชุมชน ผลการจัดเวทีบริบทชุมชน พบว่า พื้นที่วิจัยมีเกษตรกรรวมกลุ่มผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวจำนวน 200 ราย เพื่อจำหน่ายมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535 เหตุผลหลักที่เลือกผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว คือ ราคาขายสูงกว่าการขายข้าวเปลือกทั่วไปและเป็นความภูมิใจของชุมชนที่ได้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ผลการสัมภาษณ์ พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ได้รับผลกระทบจากภัยแล้งและมีการปรับตัวด้วยการปรับเปลี่ยนรูปแบบการจัดการฟาร์ม การเปลี่ยนพันธุ์ข้าวที่เหมาะกับอากาศ การเปลี่ยนช่วงเวลาการเพาะปลูกให้เข้ากับฤดูกาล และการกระจายความเสี่ยงด้วยการทำอาชีพเสริม กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีการปรับเปลี่ยนการจัดการฟาร์มด้วยการใช้พืชและวัสดุปรับปรุงดิน การใช้วิธีเกษตรพอเพียง และการปลูกพืชหมุนเวียน ผลการวิเคราะห์ทางเศรษฐมิติด้วยแบบจำลองลอจิสสองทางเลือก พบว่า ปัจจัยที่ช่วยเสริมโอกาสการปรับตัวของเกษตรกรอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การช่วยเหลือจากหน่วยงานด้านพัฒนาที่ดิน จุดเด่นของชุมชนด้านการอนุรักษ์ดิน ลักษณะพื้นที่นาเป็นที่ราบ การใช้น้ำคลองและชลประทาน การรับรู้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และความรวดเร็วในการเตือนภัยจากสภาพอากาศ ทั้งนี้ งานวิจัยได้ร่วมสร้างกระบวนการเรียนรู้กับชุมชนแบบมีส่วนร่วม การสร้างความตระหนักรู้ ร่วมกันค้นหารูปแบบการปรับตัว และหาแนวทางการพัฒนาชุมชนต้นแบบ โดยมีผลลัพธ์เพื่อการพึ่งพาตนเองและเสริมสร้างความเข้มแข็งของเศรษฐกิจชุมชนภายใต้บริบทการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในอนาคต

คำสำคัญ: การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ  การปรับตัว  เมล็ดพันธุ์ข้าว  กลุ่มเกษตรกร  จังหวัดแพร่

Abstract

This study aims to explore the effects of climate change and adaptation of rice seed production farmer group for model community development in Phrae province. Using community participatory action research incorporate with quantitative research, the study found that the research areas have 200 rice seed producers who produce rice seed for sale since 1992. The main reason to produce rice seed is the price of rice seed higher than the price of rice paddy and was proud of the community. The results of farmers’ interview state that the majority of the farmers are affected by the drought. As a result, farmers need to be changed in current farm management practices, changing rice varieties, Change in cropping pattern and crop calendar, and diversification of income-generating and livelihood activities. Farmers adapt their farm management practices by using plant and material for soil improvement, applying self-sufficiency farm, and crop rotation. The results of Econometrics analysis by using Binary logistic model show that farmers’ adaptation probability can be induced by government support for soil conservation, community’s soil conservation, paddy field slope, irrigation system, climate change perception, and speed of weather warning system. This study has created a learning process with community participation to increase the community’s awareness and climate change adaptation capacity building, and model community development guideline. The goal of this study is to maintain community self-resilience and strengthen community economic development in the context of future climate change.

Keywords: Climate Change, Adaptation, Rice seed, Farmer Group, Phrae Province