ศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง / Folk Wisdom Learning Center of Ethnic Groups at Ban Jampui in Mae Moh District of Lampang Province

     การวิจัยนี้เป็นการศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research – PAR) เพื่อ 1) ศึกษาบริบทชุมชนและภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย 2) พัฒนาฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย 3) สร้างและหาประสิทธิภาพบทเรียนท้องถิ่นภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย และ 4) พัฒนาศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง ประชากร คือ  ผู้อำนวยการและครูโรงเรียนบ้านจำปุย ตัวแทนจากองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านดง ผู้ใหญ่บ้าน กรรมการหมู่บ้าน ปราชญ์ชาวบ้านและตัวแทนชุมชนจากกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ จำนวน 80 คน ดำเนินการวิจัยเป็น 3 ระยะ เครื่องมือในการวิจัย ประกอบด้วย แบบสำรวจบริบทชุมชน และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และการวิเคราะห์เชิงเหตุผลเป็นหลัก ส่วนข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์ โดยใช้สถิติพื้นฐาน ผลการวิจัย พบว่า
     1. บ้านจำปุย มีสภาพเป็นพื้นที่ราบสูง อุดมไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ และสัตว์ป่านานาชนิด มีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 124 ครัวเรือน ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีกลุ่มชาติพันธุ์อาศัยอยู่รวมกัน 4 กลุ่ม คือ เมี่ยน (เย้า) ปกาเกอะญอ (กะเหรี่ยง) ขมุ และคนพื้นเมือง บ้านจำปุยมีภูมิปัญญาที่โดดเด่นแตกต่างกัน เช่น ภูมิปัญญาของเมี่ยน จะโดดเด่นในเรื่อง การปลูกข้าวดอย (ชุงิม) การทอชุดอิ้วเมี่ยน (ชุดประจำเผ่า) และการถักตะกร้อใส่ไข่แดงสำหรับแจกในปีใหม่ ภูมิปัญญาของปกาเกอะญอ จะโดดเด่นในเรื่อง การทอผ้าสำหรับชนเผ่า การสานฝักมีดพร้า ส่วนขมุมีภูมิปัญญาที่โดดเด่น คือ การทอผ้าเพื่อทำชุดแต่งกายประจำเผ่า ยาสมุนไพรแก้ไอ และคนพื้นเมืองส่วนใหญ่มีภูมิปัญญาที่โดดเด่นเกี่ยวกับการเกษตร การจักสาน และการเลี้ยงสัตว์
     2. ฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย จัดทำในรูปแบบเว็บไซต์ ประกอบด้วย ประวัติของกลุ่มชาติพันธุ์ และข้อมูลเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านการผลิตหรือการประกอบอาชีพ ภูมิปัญญาเพื่อการยังชีพ และภูมิปัญญาเกี่ยวกับความเชื่อ ค่านิยมและประเพณี ไว้อย่างเป็นระบบ สามารถเข้าถึงได้จาก http://banchampui.com/  
     3. บทเรียนท้องถิ่น 3 ประเภท ประกอบด้วย เว็บการสอน (WBI) เอกสารประกอบการเรียน และหนังสือเล่มเล็ก มีความเหมาะสมสอดคล้องในระดับมากและบทเรียนท้องถิ่นมีประสิทธิภาพ 89.08/87.33 90.75/86.35 และ 83.50/82.30 ตามลำดับ ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด
     4. ศูนย์การเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นกลุ่มชาติพันธุ์บ้านจำปุย จัดตั้งในห้องสมุดโรงเรียนบ้านจำปุยเพื่อเป็นการเผยแพร่ให้เยาวชนในท้องถิ่น รวมทั้งบุคคลที่สนใจทั่วไปได้ศึกษาเรียนรู้ต่อไป

     This research was the study of folk wisdom learning center of ethnic groups at Ban Jampui in Mae Moh District of Lampang  Province by using the PAR to 1) study the community context and the folk wisdom of ethnic groups at Ban Jampui, 2) develop a database on the folk wisdom of ethnic groups at Ban Jampui, 3) construct and study the effectiveness of local lessons and folk wisdom of ethnic groups at Ban Jampui and 4) develop the folk wisdom learning center of ethnic groups at Ban Jampui. Population were school director and teachers of Ban Jampui, representatives of Ban Dong Subdistrict Administrative Organization, Head and village committee members, local scholars and 80 representatives of ethnic groups. Research procedure consisted of four phases. Tools were urban context survey, and folk wisdom in-depth interviews. Data were analyzed using qualitative content analysis with reasoning analysis and descriptive statistics for quantitative data. Research findings were as follows:
     1. Ban Jampui is a plateau rich in natural resources, forests and wildlife. There are 124 households with 4 ethnic groups; Mien (Yao), Karen or Paka-Kyaw, Kamu and Local people, most of them do agricultural. Ban jampui has outstanding local wisdom. The local wisdom of Mien is growing rice (Sungim), weaving tribal series (Aew Mien), healing with herbs, and knitting muzzle. The local wisdom of Karen or Paka-Kyaw is weaving tribal series, weaving knife sheath and believing in Christianity. The local wisdom of Kamu is weaving tribal series, herbal cough mixture, pounding rice. The local wisdom of local people is doing agricultural, bamboo weaving and animals raising.
     2. Database on folk wisdom learning center of ethnic groups at Ban Jampui managed and presented systematically by website that compiles information about community context of the ethnic groups and information about local wisdom in producing or doing occupation, local wisdom for living, beliefs, values and custom which are accessible through the website: http://banchampui.com/.
     3. Local instructional lessons were Web-Based Instruction (WBI), textbook and pocket book that were rated at high level. The effectiveness of the three local instructional lessons were 89.08/87.39, 0.75/86.35 and 83.50/82.30, respectively.
     4. Folk wisdom learning center of ethnic groups established in Ban Jampui School provides local wisdom knowledge to youth, and general people.