การศึกษาลำดับปัจจัยต่อความสำเร็จของโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็กของไทย โดยใช้กระบวนการลำดับชั้นเชิงวิเคราะห์ A Study of Ranking Factors to the Success of Thai Small-scale Biomass Power Plants using Analytic Hierarchy Process

     การผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังงานชีวมวลของประเทศไทยนั้น ถือว่าเป็นแหล่งพลังงานทดแทนที่สำคัญเนื่องมาจากประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมจึงทำให้เกิดสิ่งเหลือใช้จากการเกษตร (หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ชีวมวล”) อย่างมาก แต่จากการติดตามการดำเนินธุรกิจของโรงไฟฟ้าชีวมวล โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็กหลายแห่งกลับพบว่าไม่ประสบความสำเร็จ ต้องเกิดการหยุดดำเนินธุรกิจหรือดำเนินธุรกิจอย่างไม่มีกำไร จึงอาจมีผลกระทบต่อความมั่นคงทางพลังงานของประเทศไทย ดังนั้นการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จของโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็ก (จ่ายไฟฟ้าเข้าระบบ 10 ถึง 90 เมกะวัตต์ ให้กับการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย) การศึกษาครั้งนี้  ต้องการทราบถึงปัจจัยที่แท้จริงที่มีผลต่อความสำเร็จในการดำเนินกิจการโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็กดังกล่าว การวิจัยนี้เริ่มจากการศึกษาข้อมูลทุติยภูมิที่มุ่งเน้นไปถึงปัจจัยต่อความสำเร็จของโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็ก ซึ่งคณะผู้วิจัยได้สรุปปัจจัยหลักออกมาได้ทั้งหมด 6 ด้าน คือ ปัจจัยด้านเทคโนโลยี ปัจจัยด้านการเงิน ปัจจัยด้านกฎหมายและนโยบายของรัฐ ปัจจัยด้านชุมชนและสิ่งแวดล้อม ปัจจัยด้านการบริหารจัดการภายในองค์กร และปัจจัยด้านวัตถุดิบ และได้สร้างแบบสำรวจเพื่อใช้ในการรวบรวมข้อมูลปฐมภูมิของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับโรงไฟฟ้าชีวมวล และกลุ่มผู้ประกอบการโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็ก จากนั้นนำข้อมูลเชิงสำรวจมาวิเคราะห์ผ่านกระบวนการลำดับชั้นเชิงวิเคราะห์ (Analytic Hierarchy Process: AHP) ซึ่งได้วิเคราะห์โดยการเปรียบเทียบกัน 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับโรงไฟฟ้าชีวมวล และกลุ่มผู้ประกอบการโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็ก ผลการวิจัยในครั้งนี้พบว่า กลุ่มผู้เชี่ยวชาญได้ให้น้ำหนักความสำคัญของปัจจัยทางด้านวัตถุดิบมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 34.782 รองลงมาคือด้านการบริหารจัดการภายในองค์กรร้อยละ 25.907 ส่วนกลุ่มผู้ประกอบการได้ให้น้ำหนักความสำคัญของปัจจัยทางด้านกฎหมายและนโยบายของรัฐมากถึงร้อยละ 36.280 รองลงมาคือด้านการบริหารจัดการภายในองค์กรร้อยละ 23.698 นอกจากนี้ ผลการศึกษานี้สามารถนำไปเป็นแนวทางสนับสนุนโรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็ก โดยมุ่งเป้าไปที่การวิจัยด้านวัตถุดิบที่มีคุณภาพอย่างเพียงพอ การกำหนดข้อกฎหมายและนโยบายของรัฐ และการส่งเสริมในด้านการบริการจัดการในองค์กรให้มีความเป็นมาตรฐาน เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการผลักดันให้โรงไฟฟ้าชีวมวลขนาดเล็กประสบความสำเร็จได้อย่างยั่งยืน

คำสำคัญ: กระบวนการลำดับชั้นเชิงวิเคราะห์ โรงไฟฟ้าชีวมวล ปัจจัยต่อความสำเร็จ พลังงานทดแทน

     The biomass power plants in Thailand are the most important energy source among all renewable energy sources because of an abundance of agricultural residues (or biomass) of Thai Agriculture. We found that, however, a number of small-scale biomass power plants are struggling in order to run the business successfully. Some of them were ran out of business while some of them are losing profit. This may affect the energy sustainability of Thailand. Accordingly, this research aims to study the factors that affect the success of small-scale biomass power plants (the capacity of 10 to 90 MW). We need to know the real factors that affect the success of the small-scale biomass power plants of Thailand. The study started with the review of the secondary data which report some clues of biomass power plants business. We found that there are 6 factors on this matter: technology, finance, laws & government’s policy, community & environment, organization & management, and raw material management. The questionnaire then was designed to conduct the survey of biomass power plant expert group and small-scale biomass power plant company group. The collected data were analyzed by using Analytic Hierarchy Process (AHP) for comparing the information from two groups. The results show that raw material management is the most important factor or 34.782 %, follows by organization & management or 25.907 %, from the group of experts. On the other hand, laws & government’s policy is the most important factor or 36.280 %, follows by organization & management or 23.698 %, from the group of company. The results were beneficial to a policy maker who wish to support small-scale biomass power plants, by straightforwardly research on raw material management in term of quality and availability, determination of laws & government’s policy, and support the standard of organization & management. All of these are the one to push forward the sustainable development of the small-scale biomass power plants.

Keywords: Analytic hierarchy process, biomass power plants, success factor, Renewable energy