การจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากกล้วยน้ำว้าพันธุ์มะลิอ่อง ในพื้นที่อำเภอบางกระทุ่ม จังหวัดพิษณุโลก Participatory Learning to Create Consciousness for Conservation and Utilization from ‘Namwa Mali-Ong’ Banana in Bangkrathum District, Phitsanulok

     งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากกล้วยน้ำว้า
พันธุ์มะลิอ่องในพื้นที่อำเภอบางกระทุ่ม จังหวัดพิษณุโลก ดำเนินการวิจัยโดยการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ กิจกรรมการเรียนรู้ เครื่องมือประเมินผลการเรียนรู้ ประกอบด้วย แนวคำถาม และแนวทางการสังเกต วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล โดยการเตรียมการและการวางแผน การดำเนินกิจกรรม การประเมินผล และการสะท้อนผลกลับ ซึ่งกลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ นักเรียน วิทยากรในชุมชน นักวิจัยและผู้ช่วยนักวิจัย การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

     ผลการวิจัย พบว่า การจัดการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากกล้วยน้ำว้าพันธุ์มะลิอ่อง ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน และในแต่ละขั้นตอนได้กระตุ้นให้นักเรียนเกิดจิตสำนึกในระดับที่แตกต่างกันในหลายลักษณะ โดย 1) ขั้นรับรู้สถานการณ์ และ 2) ขั้นการแลกเปลี่ยนความรู้ประสบการณ์ พบในระดับการรับรู้ปรากฎการณ์ มีลักษณะการตั้งใจฟัง ส่วนระดับการตอบสนองต่อปรากฎการณ์ มีลักษณะความกระตือรือร้น การโต้ตอบอย่างเต็มใจ 3) ขั้นออกแบบกิจกรรม พบในระดับการรับรู้ปรากฎการณ์ ลักษณะการตั้งใจฟัง และการเลือกอย่างเอาใจใส่ ส่วนระดับการตอบสนองต่อปรากฎการณ์ มีลักษณะการโต้ตอบอย่างเต็มใจ และมีความพึงพอใจ 4) ขั้นลงมือปฎิบัติจริง พบในระดับการรับรู้ปรากฎการณ์ ลักษณะการตั้งใจฟัง ส่วนระดับการตอบสนองต่อปรากฎการณ์มีลักษณะความกระตือรือร้น ความพึงพอใจ ส่วนระดับการให้คุณค่ามีลักษณะการชื่นชม หวงแหน เห็นเป็นสิ่งล้ำค่า การเชื้อเชิญ การเสนอตัว  และ 5) ขั้นสะท้อนผลการเรียนรู้ พบในระดับการรับรู้ปรากฎการณ์ มีลักษณะการตั้งใจฟัง การเลือกอย่างเอาใจใส่ ส่วน ระดับการตอบสนองต่อปรากฎการณ์ มีลักษณะการโต้ตอบอย่างเต็มใจ และระดับการให้คุณค่ามีลักษณะการชื่นชม การริเริ่ม การเชื้อเชิญ และการเสนอตัว

คำสำคัญ: การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม  การสร้างจิตสำนึก  การอนุรักษ์  การใช้ประโยชน์  กล้วยน้ำว้าพันธุ์มะลิอ่อง

     The objective of this research is to introduce participatory learning for shaping consciousness of the conservation and utilization of Namwa Mali-ong banana, a case study of Bang Krathum District, Phitsanulok Province. This study utilizes the participatory action research methodology through learning activities. The research instruments were learning activities and evaluation tools, including interviews and observation guides. Data collection employed preparation, activity planning, evaluation, and reflection. The respondents consisted of student volunteers, lecturers in the community, researchers and their research assistants. The content analysis was employed to analyze the data.

     The results of the study revealed that participatory learning to create consciousness of conservation and utilization of Namwa Mali-ong banana consisted of five processes: 1) situational awareness; 2) exchanges of knowledge and experiences, found in receiving phenomena level as attention to listening, and in responses to phenomena level as enthusiasm and willing to response; 3) design of activities, found in receiving phenomena level as attention to listen and attentive selection, and in responses to phenomena level as willing to response and satisfaction; 4) actual practices, found in receiving phenomena level as attention to listen, in responses to phenomana level as enthusiasm and satisfied in listening, and in valuing level as admiring, valuing, welcoming, and self-presenting; and 5) learning reflection, found in receiving phenomana level as attention to listen and attentive selection, in responses to phenomana level as being willing to response, and in valuing level as appreciating, initiating, welcoming, and self-presenting.

Keywords: Participatory Learning, Create Consciousness, Conservation, Utilization, Namwa Mali-Ong Banana